Op dinsdag 15 april 2025 organiseert VHS samen met Podium een evenement rondom AI (Artificial Intelligence, Kunstmatige Intelligentie) en de impact daarvan op bedrijfsprocessen en medewerkers binnen Rail & Infra. Hier alvast een voorbeschouwing door Dick van Dijk, of zoals hij zelf zegt, “ ik gooi de knuppel even in het hoenderhok”.
Een bekende naam in de wereld van AI is de Brit Alan Turing (1912 - 1954). In 1950 publiceerde hij de paper "Computing Machinery and Intelligence": "Kunnen machines denken?" Om deze vraag te beantwoorden, introduceerde Turing de Turingtest, een experiment om te bepalen of een computer mensachtige intelligentie kan vertonen. Deze test heeft niet alleen de ontwikkeling van AI gevormd, maar wordt ook nu nog beschouwd als een cruciale maatstaf voor machine-intelligentie.
Ondanks de beperkte rekenkracht van computers in die tijd, waren de vroege onderzoekers vastberaden om de grenzen van het mogelijke te verleggen en nieuwe manieren te vinden om machines te laten leren en beslissen. Al in de jaren ’50 en ’60 zagen de ontwikkeling van de eerste machine learning-algoritmen, expertsystemen en chatbots, ontworpen om menselijke kennis en ervaringen te modelleren, het licht. De jaren ’70 en ’80 verschoof het AI-onderzoek naar de ontwikkeling van expertsystemen, die menselijke expertise in specifieke domeinen simuleerden.
Ondanks de veelbelovende ontwikkelingen leidde een combinatie van technologische beperkingen en hoge onderzoekskosten tot de zogenaamde "AI-winter", een periode van verminderde financiering en interesse in AI. In de jaren ’90 kwam AI terug met de opkomst van nieuwe technologieën zoals neurale netwerken en genetische algoritmen. Deze periode markeerde een keerpunt, waarbij AI-systemen complexere taken begonnen aan te pakken en meer geavanceerde problemen konden oplossen.
Het tijdperk van Deep Learning begon in de 21e eeuw, waardoor doorbraken in beeld- en spraakherkenning en natuurlijke taalverwerking mogelijk werden. Deze successen markeerden een nieuw tijdperk in de ontwikkeling van AI, waarin AI-programma’s bijvoorbeeld menselijke schaakspelers overtroffen. En er komen steeds meer toepassingen: van zelfrijdende auto’s tot verbeterde medische diagnostiek, de potentie van AI is enorm en blijft ons leven op talloze manieren verrijken, het ontdoet ons van vervelend werk zoals autorijden.
Voor AI is echter veel, juiste, volledige, tijdige en semantisch correct geïnterpreteerde data nodig, dat is een van de grote uitdagingen. Daarnaast worden we geconfronteerd met ethische, juridische en maatschappelijke uitdagingen die samenhangen met deze snelle ontwikkeling. Het misbruik van AI heeft geen last van onjuiste data. Hoe ingewikkeld bijv. vertaalprogramma's zijn, ondervond ik laatst bij een offerte die ik liet vertalen van het Engels naar het Nederlands. Het Pond-teken werd vertaald naar de Euro, het bedrag bleef echter hetzelfde.
Een van de grootste obstakels voor AI is het begrijpen en toepassen van de fijne kneepjes van menselijke communicatie. Machines kunnen razendsnel ingewikkelde data verwerken, het razendsnelle is de eigenlijke innovatie sinds de jaren ‘50. Maar op het gebied van bijvoorbeeld het interpreteren van subtiele non-verbale signalen, gebaren en intonatie staat AI nog in de kinderschoenen. Daarnaast lijkt het (nog) onmogelijk voor AI om trendbreuken te forceren zoals we bijvoorbeeld in de kunst zien. Ontdekkingen met veel impact zijn vaak het gevolg van ‘fouten’. Pas als AI erachter komt dat hij een fout heeft gemaakt die tot iets nieuws leidt, is AI innovatief.
Alle beroemde kunstenaars zoals Bach, Mondriaan, Picasso etc. stonden aan de wieg van een nieuwe stroming. Zij deden dingen die daarvoor nog nooit vertoond waren. Innovatieve personen zijn over het algemeen grensverleggend. Ze denken creatief, ze durven af te wijken van de gevestigde orde en ze kunnen een vraagstuk verrassend anders bekijken dan heel veel andere mensen doen. Daarom zijn ze soms onnavolgbaar, verfrissend, irritant, knettergek of depressief. Dat zie ik AI nog niet doen, misschien is dat maar goed ook. Laat AI het corvee maar doen, dan kunnen we als mensen volop genieten van het leven.
Dick van Dijk, bestuurslid VHS Railprofessionals
Met VHS blijf je op de hoogte!
Met de fusie tussen het Spoorwegpensioenfonds en SPOV is ook de zogeheten Pensioentafel ingericht. In dit orgaan zijn vier werkgevers - waaronder NS en ProRail - en vijf vakbonden, waaronder VHS, vertegenwoordigd.
Op dinsdag 10 december is het onderhandelingsakkoord voor een nieuwe cao tussen ProRail en de vakbonden ondertekend. Maar liefst 88% van de VHS leden bij ProRail stemden in met het onderhandelingsresultaat. De nieuwe cao zal lopen van 1 juli 2024 tot en met 31 december 2025.
