Het waren een paar spannende weken voor NS. In Den Haag zou het besluit vallen welk bedrijf tussen 2025 en 2035 de concessie* voor treinvervoer op het HoofdRailNet (HRN) zou krijgen.
De Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat had het voornemen om de exclusieve exploitatie van het Nederlandse HoofdRailNet per 1 januari 2025 opnieuw onderhands aan NS te gunnen voor een periode van tien jaar. Vijf aanbieders van openbaar vervoer (o.a. Arriva, Veolia) en de Federatie van Mobiliteitsbedrijven in Nederland maakten tegen dit voornemen bezwaar en spanden een kort geding aan. Binnen Europa wordt immers een gemeenschappelijk vervoerbeleid nagestreefd. Het doel daarvan is onder meer de liberalisering van het openbaar personenvervoer.
Het voornemen van de Staatssecretaris om onderhands te gunnen stond voor het najaar 2022 op de agenda van de Tweede Kamer. Om tot een afgewogen besluit te komen om hiermee in te stemmen organiseerde een aantal Tweede Kamerfracties op dinsdag 27 september een rondetafelgesprek met alle partijen die belang hebben bij de HRN-concessie. NS werd vertegenwoordigd door waarnemend president-directeur Bert Groenewegen en directeur NS Internationaal Heike Luiten. Omdat hier partijen waren met tegengestelde belangen heb ik dit rondetafelgesprek als erg onprettig ervaren. De sfeer was soms zelfs intimiderend door de houding van sommige Kamerleden en enkele vermeende aanbieders. De agenda van NS was tijdens dit rondetafelgesprek een geheel andere, dan die van de vermeende aanbieders. Het ging NS met name over Nederland bereikbaar houden, een comfortabele reis (80% van de reizigers hoeft niet over te stappen) kunnen bieden en de positieve impact van reizen per trein op het milieu.
Het gesprek tussen de kamer en de staatssecretaris was op dinsdag 1 november, de eerste werkdag van de kersverse president-directeur Wouter Koolmees. Ik was daar samen met nog 100 collega’s van NS (vooral rijdend personeel). De afvaardiging van NS-medewerkers was zo groot dat in allerijl een tweede vergaderruimte werd ingericht als luistertribune. Voorafgaand aan het debat kwam de staatssecretaris langs om ons een hart onder de riem te steken. Ze werd daarbij alvast stevig aan de tand gevoeld door een kritische machinist.
Wat naar mijn idee in een uurtje beklonken had kunnen worden duurde maar liefst vier uur!
Vervolgens begon het debat. Hoe zou nu de sfeer zijn? Zouden de prestaties van de laatste weken het debat domineren? Gelukkig niets van dit alles. Nagenoeg alle aanwezige partijen waren het eens met de voorgestelde onderhandse gunning aan NS van het HRN met daarin de internationale verbindingen naar Londen, Parijs, Frankfurt en Berlijn. In een debat over de door de Europese commissie vereiste marktverkenning naar de omvang van het HRN hadden zowel de staatssecretaris als de voltallige Tweede Kamer geen zin. Het was een lange bijeenkomst waarin iedere partij zijn puntje wilde maken. Wat naar mijn idee in een uurtje beklonken had kunnen worden duurde maar liefst vier uur! Een uur langer dan gepland. Ik had zo gehoopt op een duidelijk statement over bijvoorbeeld het openbaar vervoer in Europa, niets daarvan. Men bleef wauwelen over het spoorvervoer in Nederland, een gebied iets groter dan de deelstaat Baden-Würtemberg.
Naar aanleiding van het overleg werden er door Kamerleden maar liefst 48 moties ingediend. Op 8 november zijn de moties in stemming gebracht. Het resultaat is uiteindelijke geworden dat NS de HRN-concessie 2025 – 2035 mag gaan uitvoeren. Dit betekent wel dat er werk aan de winkel is. Gelukkig staat dit al mooi verwoord in de NS-strategie: ‘Nederland duurzaam bereikbaar maken voor iedereen’. Hierin zijn vijf thema’s onderkend om in de komende jaren handen en voeten te gaan geven aan deze strategie:
Het tweede punt is nog wel relevant voor VHS Railprofessionals. De scope van de dienstverlening van NS verschuift van ‘van station naar station’ naar ‘van deur tot deur’. Misschien maar eens nadenken over een andere positionering van VHS? VHS, Openbaar Vervoer Professionals in plaats van VHS Railprofessionals? Dat biedt dan ook ruimte voor de medewerkers van bijv. TIER, Hello Bike of onze eigen OV-fiets.
Voor meer achtergrondinformatie over het tot stand komen van de HoofdRailNet-concessie en de onderhandse gunning verwijs ik je graag naar deze bijlage.
Dick van Dijk - NS
Met VHS blijf je op de hoogte!
Aan het begin van deze tweede overlegdag tussen bonden, COR en de directe van NS werden wij verrast door de aanwezigheid van president-directeur Roger van Boxtel, die nogmaals - Yolanda had dat afgelopen woensdag ook al gedaan - beschreef dat NS grote urgentie voelt om dit 'werkgelegenheidspact' heel snel gesloten te krijgen. Het liefst nog voor het Kamerdebat over de marktordening van 9 september.
