Op dinsdag 28 februari vond in Brussel een demonstratie plaats tegen het EU-beleid op het gebied van de spoorordening. Dick van Dijk doet verslag.
.png)
Met deze actie willen de leden van de ETF (European Transport workers Federation), waaronder FNV Spoor en vakbonden uit andere EU-lidstaten, voorkomen dat overheden verplicht worden om vervoersconcessies openbaar aan te besteden. Nu kan een lidstaat met een goede onderbouwing (beter voor de burger) onderhands gunnen. Het directoraat-generaal Mobiliteit en Vervoer (DG) van de Europese commissie wil die ruimte blokkeren. Een tweede reden voor het protest is dat door de openbare aanbestedingen een race naar de bodem ontstaat, wat voor werknemers van de vervoerders minder geld en hogere werkdruk betekent.
Op een zonnig plein voor het EU parlement, onder de rook van station Brussel Luxemburg, hadden zich ongeveer 100 vakbondsleden uit 12 landen verzameld, waaronder een ferme delegatie van FNV Spoor. Beurtelings waren er korte speeches, in het Nederlands, Frans, Duits en Engels door de vertegenwoordigers van transportvakbonden uit verschillende landen. Daarna kwamen een aantal leden van het Europees parlement aan het woord waaronder Agnes Jongerius (PvdA). Zij mengde zich later onder de actievoerders en ging met hen in gesprek.
Het hete hangijzer is de afgesproken liberalisering van de spoorwegen in Europa, ook bij de acties dit najaar in Den Haag over de onderhandse gunning van de HRN-concessie was dit het leidende thema. Een Europese commissie die handelt tegen de wensen van de regeringen van de lidstaten en de parlementen in de verschillende lidstaten en haar eigen parlement. Het lijkt op koppige acties om een mantra ‘de markt als allesoplosser’ los te laten op alle functies binnen Europa. We zien bij onze buren aan de andere kant van het Kanaal hoe dat gaat: de rigoureuze doorvoering van marktwerking in het openbaar vervoer wordt nu op onderdelen teruggedraaid. Frankrijk en Duitsland hebben de scheiding tussen vervoerder en infrabeheerder vooral op papier doorgevoerd en daar is de consument ook tevreden.
Als voorbereiding op de actie van 28 februari en de debatten in de Tweede Kamer heb ik het boek ‘Er zijn nog 17 miljoen wachtenden voor U’ van de journalist Sander Heijne gelezen. Daar stelt hij zichzelf de volgende vragen: “Waarom kijkt de dokter meer naar de computer dan naar jou? Waarom is de kinderopvang zo duur? Waarom is je post weer niet aangekomen? En waarom ligt bij de eerste sneeuwbui het hele spoor plat? Het antwoord: mislukte marktwerking.”
Heijne ontdekte dat na zeven jaar journalistiek onderzoek voor de Volkskrant en De Correspondent. Hij schreef talloze verhalen over het spoor, de post, de zorg en andere publieke diensten, en over de problemen die ontstonden toen die aan de markt werden overgelaten.
Hij sprak honderden mensen op de werkvloer: van dokters en verpleegkundigen tot verzekeraars, van conducteurs en machinisten tot spoorbazen, en van postbodes en vakbondsleiders tot beleidsmakers.
Naar aanleiding van de presentatie van het 2000 pagina’s dikke rapport over de aardbevingen in Groningen was er een nuchtere Groninger boerin die de hele enquête en het rapport treffend samenvatte: ‘Onze systemen in Nederland zijn gebaseerd op wantrouwen’ en voegde ze er aan toe: ‘zoals de waard is vertrouwt hij zijn gasten’. Dit betreft overigens niet alleen de overheid, vakbonden zouden zich hier ook schuldig aan kunnen maken, staan we tegenover onze regering of bedrijfsleiding of zij aan zij.
Mijn afdronk van de bijeenkomst in Brussel was de starheid van de Europese commissie, het vasthouden aan het oude bij de vakbonden en het gebrek aan creativiteit en korte termijnreacties bij de leden van het Europese parlement.
Mijn afdronk van de bijeenkomst in Brussel was de starheid van de Europese commissie, het vasthouden aan het oude bij de vakbonden en het gebrek aan creativiteit en korte termijnreacties bij de leden van het Europese parlement. Al met al geen beeld om blij van de worden, de partijen houden elkaar in een wurggreep terwijl de wereld met zijn grote uitdagingen (milieu, veiligheid, digitaliseren, immigratie, etc.) gewoon doordraait.
Het moet en kan anders. We staan bijvoorbeeld voor grote klimaat- en ruimte-uitdagingen. De technologische vernieuwingen stellen ons is staat om op een hele andere manier te communiceren dan zo’n 20 jaar geleden. Om niet te worden overvallen door de gevolgen van deze ontwikkelingen zouden we deze uitdagingen samen ter hand moeten nemen, het liefst zo min mogelijk ten koste van onze luxe leventjes.
Binnen het gekrakeel in ons parlement over de onderhandse gunning van de HRN-concessie aan NS viel mij een treffende uitspraak van NS-interim-CEO Bert Groenewegen op. Hij hield zijn gehoor voor dat het opknippen van het HRN-net zou leiden tot veel meer overstappen. Omdat de HRN-concessie nu in handen is van één vervoerder kun je 80% van de reizen zonder overstap afleggen en als je moet overstappen dan is dat meestal op hetzelfde perron met zo gunstig mogelijke overstaptijden. Groenewegen was niet bereid om een verslechtering van de dienstverlening door het opdelen van de HRN-concessie uit te leggen aan onze reizigers. Wie wel???
Het is bewezen dat vliegen een grote aanslag doet op onze leefomgeving, zowel qua milieubelasting als qua geluidsoverlast. Als we het milieu willen sparen en onze vakanties en businesstrips in Europa fysiek willen blijven houden zoals nu zullen we over moeten gaan op andere, duurzame manieren van vervoer.
Dat zou de gezamenlijke agenda moeten zijn van de Europese Commissie, de parlementen en de vele belangenverenigingen. Hierin moeten we de burgers van Europa samen proberen te verleiden. Dat zet volgens mij meer zoden aan de dijk dan het uitoefenen van achterhoedegevechten waar de burgers in Europa niet beter van worden.
Misschien dat VHS ditgesprek kan opstarten binnen NS. Vasthouden aan het oude zal niet mogelijkzijn, daarvoor veranderen er teveel zaken in onze directie omgeving. Niet tegenveranderingen zijn maar, onder goede omstandigheden, veranderen naar een nieuwNS-bedrijf, een mobiliteitsbedrijf waarvan de trein een belangrijk onderdeelis. De huidige strategie van NS is hiervoor een mooi vertrekpunt.
Dick van Dijk
Met VHS blijf je op de hoogte!
